بورس و فرابورس دو بازار مالی مهم اقتصادی در کشور هستند، ولی تفاوت های بسیاری با هم دارند. هر دوی این بازار ها برای خرید و فروش اوراق بهادار به کار می‌روند. در این مقاله تفاوت بورس و فرابورس را بررسی خواهیم کرد. در انتها پاسخ سوال بورس بهتر است یا فرابورس را می‌دهیم.
تفاوت بورس و فرابورس در قوانین پذیرش
یکی از اصلی ترین تفاوت بورس و فرابورس در قوانین پذیرش است. پذیرش در بازار بورس دشوارتر است، زیرا نظارت سختگیرانه ایی برای ورود شرکت ها به این بازار وجود دارد. و بیشتر شرکت های بزرگ و با سابقه شرایط پذیرش در بورس را دارند.
ولی بازار فرابورس شرایط پذیرش مناسب تری دارد، طوری که شرکت هایی که شرایط رفتن به بازار بورس را نداشتند، می توانند وارد فرابورس شده و از مزایای بازار سرمایه استفاده کنند.
فرابورس نظارت کمتری بر روی شرکت ها دارد و شرکت های کوچک یا متوسط به راحتی می توانند شرایط پذیرش را داشته باشند.
تفاوت بورس و فرابورس در مالیات
یکی از مواردی که بازار های مالیاتی با آن سروکار دارند، مالیات است. و قانون مالیات هم به این شکل است که شرکت ها و بنگاه های اقتصادی موظف هستند، سالیانه 25 درصد از سود خود را به دولت مالیات بدهند. در اینجا یک مزیت بسیار مهم برای شرکت هایی که در بازار بورس و فرابورس فعالیت می کنند، تخفیف های مالیاتی است.
به طور معمول برای شرکت های بورسی 10 الی 20 درصد تخفیف در نظر گرفته می شود و این درصد بستگی به سهام شناور آزاد آن شرکت دارد. اما شرکت های فرابورسی از تخفیف کمتری برخوردار هستند. به طور معمول 5 درصد تخفیف شامل آنها می‌شود و اگر سهام شناور آزاد شرکت هم بالای 20 درصد باشد، تخفیف دو برابر می شود.
تفاوت بورس و فرابورس در شفافیت قیمت‌ها
تفاوت بورس و فرابورس در شفافیت قیمت ها، این است که در بورس نظارت سختگیرانه تری صورت می گیرد و خود سازمان بورس بر روی آن نظارت دارد. و همین امر باعث می شود، شفافیت قیمت ها بیشتر باشد و شرکت های بزرگ و واجد شرایط اشتیاق بیشتری به ورود به بورس را داشته باشند. ولی اینطور نیست که در فرابورس هیچ نظارتی بر روی آن نباشد. چون در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرار داد انجام می شود. و نظارت کمتری را از طرف فرابورس ایران دارد.
بیشتر بخوانید : تامین مالی از طریق بازار بورس
تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی بازار
بورس و فرابورس هر کدام بازار های متفاوتی نسبت به هم دارند. مثلا بازار بورس به دو بازار اول و بازار دوم تقسیم می شود. شرکتی که در بازار اول است، اگر عملکرد خوبی را نداشته باشد، به بازار دوم منتقل می شود و اگر هم در بازار دوم هم همین روند را طی کند، از بورس خارج می شود. و برعکس آن هم می شود، اگر عملکرد خوبی را داشته باشد، از بازار دوم به بازار اول منتقل می شود.
بازار فرابورس دارای پنج بازار است که شامل بازار اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است. شرط اول برای ورود به بازار های اول و دوم فرابورس عدم سابقه زیان انباشته است. همچنین حداقل باید دو سال از آغاز فعالیت شرکت گذشته باشد.
تفاوت بورس و فرابورس در سطح سازماندهی و ساختار
اول از همه سطح سازماندهی و ساختار بورس به صورت سازمان یافته و متمرکز است و دارای محل فیزیکی، بنام بورس اوراق بهادار است؛ طوری که معاملات به صورت رسمی و با نظارت بالا انجام می شود.
همچنین بورس توسط سازمان اوراق بهادار نظارت و مدیریت می شود. و شرکت ها برای ورود به بورس باید شرایط سخت گیرانه ایی را رعایت کنند و شرکت‌ها موظف به ارائه گزارشات منظم هستند، به این دلیل شفافیت بورس هم بیشتر است.
سطح سازماندهی و ساختار فرابورس، توسط شرکت فرابورس ایران مدیریت می شود و غیر متمرکز است. معاملات به صورت مستقیم بین طرفین انجام می شود و در عین حال محل فیزیکی مشخصی هم ندارد. شرایط ورود ساده تر و نظارت کمتری صورت می گیرد.
تفاوت بورس و فرابورس در ریسک
میزان ریسک سرمایه گذاری در بورس و فرابورس متفاوت است. بورس ریسک کمتری نسبت به فرابورس دارد. به این دلیل که شفافیت بالا و نظارت دقیق صورت می گیرد. به دلیل حجم بالای معاملات و تعداد زیاد سرمایه‌گذاران در بورس، نقدشوندگی سهام ها هم بالاتر می رود. این به معنای این است که سرمایه گذاران می‌توانند سریع‌تر و با هزینه کمتری سهام خود را خرید و فروش کنند. پس بورس ریسک خیلی کمی را دارد.
فرابورس برعکس بورس ریسک بالاتری دارد، چون نظارت کم تر و شرایط پذیرش ساده تری را نسبت به بورس دارد و همین امر باعث بالا رفتن ریسک می شود. به دلیل حجم کمتر معاملات و تعداد کم سرمایه گذاران در فرابورس، نقد شوندگی سهام پایین تر می رود. این به معنای این است که سرمایه گذاران ممکن است برای خرید و فروش سهام خود زمان بیشتری صرف کنند و هزینه‌های بیشتری بپردازند. پس فرابورس ریسک بالاتری را دارد.
تفاوت بورس و فرابورس تعداد شرکت‌ها و حجم معاملات
تعداد شرکت ها و حجم معاملات، یکی از تفاوت های اصلی بورس و فرابورس است. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس معمولاً بیشتر از فرابورس است. از آنجایی که نظارت سختگیرانه و بیشتری که پذیرش شرکت‌ها در بورس وجود دارد، این امر باعث می‌شود که تنها شرکت‌های بزرگتر و با سابقه، توانایی ورود به این بازار را داشته باشند.
حجم معاملات در بورس معمولاً بیشتر است. این به دلیل تعداد بیشتر شرکت‌ها و همچنین تعداد زیادی سرمایه‌گذار فعال در این بازار است. تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس کمتر از بورس است. این به دلیل شرایط آسان‌تر پذیرش و همچنین تمرکز فرابورس بر شرکت‌های کوچک تر و متوسط است. فرابورس به عنوان یک بازار مکمل برای بورس عمل می‌کند و به شرکت‌هایی که توانایی ورود به بورس را ندارند، اجازه می دهد تا از طریق این بازار، سرمایه جذب کنند. حجم معاملات در فرابورس معمولاً کمتر از بورس است. این به دلیل تعداد کم شرکت‌ها و همچنین سرمایه‌گذاران فعال در این بازار است.
تفاوت بورس و فرابورس در نقد شوندگی
در بورس، تعداد خریداران و فروشندگان بیشتر است، پس سرعت نقد شوندگی سرمایه
میزان نقد شوندگی سرمایه به دلیل وجود تعداد زیادی خریدار و فروشنده بسیار بالاست. شرکت‌های بزرگی که در بورس حضور دارند، معمولاً سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی دارند که این امر موجب می‌شود تا معاملات به سرعت و با حجم بالا انجام شوند.
در فرابورس، نقد شوندگی کمتری را نسبت به بورس داریم. دلیل اصلی این موضوع، کمتر بودن تعداد خریدار و فروشنده و همچنین حجم پایین تر معاملات است. شرکت‌های کوچکتر و تازه تأسیس که در فرابورس فعالیت می‌کنند، معمولاً سرمایه گذاری های کمتری دارند و به همین دلیل معاملات به کندی انجام می‌شود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
برای پاسخ به این سؤال که بورس بهتر است یا فرابورس، باید به نکات و ویژگی‌های مختلف هر یک از این بازارها توجه کرد. هر کدام از این بازارها مزایا و معایب خاص خود را دارند که بسته به اهداف و نیازهای سرمایه‌گذاران می‌توانند بهتر یا بدتر به نظر برسند. در ادامه، برخی از تفاوت‌های کلیدی و مزایای هر یک را بررسی می‌کنیم:
نقاط قوت بورس (بازار اصلی)
- شفافیت بیشتر: شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس باید استانداردهای بالاتری از شفافیت و گزارش‌دهی مالی را رعایت کنند.
- نقدشوندگی بالاتر: به دلیل حجم بالاتر معاملات، نقدشوندگی در بورس بیشتر است.
- مقررات سختگیرانه‌تر: ورود به بورس نیازمند رعایت مقررات و شرایط سخت‌گیرانه‌تری است که می‌تواند باعث افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران شود.
- شرکت‌های بزرگتر: معمولاً شرکت‌های بزرگتر و معتبرتر در بورس پذیرفته می‌شوند که ممکن است برای برخی از سرمایه‌گذاران جذاب‌تر باشد.
نقاط قوت فرابورس (بازار خارج از بورس)
- دسترسی آسان‌تر: ورود به فرابورس نیازمند رعایت مقررات کمتری است و شرکت‌های کوچکتر و نوپاتر می‌توانند راحت‌تر در این بازار پذیرفته شوند.
- تنوع بیشتر: تنوع بیشتری از شرکت‌ها و صنایع در فرابورس موجود است که می‌تواند برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال فرصت‌های متنوع‌تر هستند جذاب باشد.
- ریسک و بازده بالاتر: به دلیل وجود شرکت‌های کوچکتر و نوپا، ریسک سرمایه‌گذاری در فرابورس بالاتر است، اما می‌تواند بازده بیشتری نیز داشته باشد.
- انعطاف‌پذیری بیشتر: مقررات کمتر سختگیرانه می‌تواند به شرکت‌ها انعطاف بیشتری برای تأمین مالی و توسعه کسب‌وکارشان بدهد.
انتخاب بین بورس و فرابورس
انتخاب بین بورس و فرابورس بستگی به اهداف و استراتژی سرمایه‌گذاری شما دارد:
- اگر به دنبال سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بزرگ، معتبر و با نقدشوندگی بالا هستید، بورس ممکن است گزینه بهتری باشد.
- اگر به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچکتر با پتانسیل رشد بالا و ریسک بیشتر هستید، فرابورس می‌تواند جذاب‌تر باشد.
به طور کلی، مهم است که با دقت به اهداف سرمایه‌گذاری خود توجه کنید و بر اساس آنها تصمیم بگیرید که کدام بازار برای شما مناسب‌تر است. مشاوره با کارشناسان مالی و بررسی دقیق شرایط بازار نیز می‌تواند در این تصمیم‌گیری کمک‌کننده باشد.
شباهت های بورس و فرابورس
بورس و فرابورس دو بازار مالی هستند که در آنها اوراق بهادار معامله می‌شوند. با وجود تفاوت‌های میان این دو، شباهت‌های زیادی نیز بین آنها وجود دارد:
- محل معامله اوراق بهادار: هر دو بورس و فرابورس مکان‌هایی هستند که در آنها اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه، و سایر ابزارهای مالی معامله می‌شوند.
- هدف اصلی: هدف اصلی هر دو بازار فراهم کردن مکانی برای خرید و فروش اوراق بهادار و جذب سرمایه برای شرکت‌ها است.
- قوانین و مقررات: هر دو بازار تحت نظارت قوانین و مقرراتی قرار دارند که از سوی نهادهای نظارتی و تنظیمی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شوند.
- مکانیسم‌های معاملاتی: معاملات در هر دو بازار از طریق مکانیسم‌های مشابهی انجام می‌شود که شامل سفارش‌گذاری، تطبیق سفارشات، و تسویه معاملات است.
- اطلاع‌رسانی و شفافیت: هر دو بازار به شفافیت و اطلاع‌رسانی به سرمایه‌گذاران اهمیت می‌دهند و اطلاعات مالی شرکت‌ها و قیمت‌های اوراق بهادار را منتشر می‌کنند.
- نقش واسطه‌ها: در هر دو بازار، واسطه‌های مالی مانند کارگزاران نقش مهمی در تسهیل معاملات ایفا می‌کنند.
- دسترسی عمومی: هر دو بازار برای عموم مردم و سرمایه‌گذاران قابل دسترسی هستند و افراد می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازند.
با توجه به این شباهت‌ها، هر دو بازار بورس و فرابورس نقش مهمی در اقتصاد و تأمین مالی شرکت‌ها و دولت‌ها ایفا می‌کنند.
سوالات متداول تفاوت بورس و فرابورس
[sp_easyaccordion id=”4071″]