سلامت مالی وضعیتی است که در آن استرس‌های مالی زندگی خود را به حداقل می‌رسانید یا حتی آن‌ها را از بین می‌برید.
در سال‌های گذشته، نقشه‌راه سلامت مالی خیلی ساده بود؛ «به بودجه‌بندی خود پایبند باشید، برای شرایط اضطراری آماده شوید و برای آینده‌ی خود پس‌انداز کنید». اما تغییرات چشم‌انداز مالی مدرن این نقشه‌راه را تغییر داده است.
بسیاری از افراد در کشور ما، حداقل یک «شوک درآمدی» را تجربه کرده‌‌اند. شوک‌های درآمدی یکی از رویدادهای مهم زندگی است که پیامدهای بلندمدتی برای سلامت مالی شخصی ایجاد می‌کند.
شوک‌های درآمدی شامل تجربه از دست دادن شغل، تغییر شغل، بیماری یا آسیب جدی، ترک کار به علت خانه‌داری و فرزندآوری است.
علاوه بر این رویدادهای مهم، میلیون‌ها ایرانی به دلیل فشارهای مالی دیگر مانند پرداخت اقساط ماهانه، ایجاد پس‌اندازهای اضطراری و بیمه بازنشستگی، استرس مالی دائمی دارند.
علاوه بر این استرس دائمی، واقعیت دیگری وجود دارد که دستیابی به سلامت مالی به لطف تورم، افزایش نرخ بهره و سایر تحولات اقتصادی در سال‌های اخیر، وارونه شده است.
این رویدادها عوامل اصلی ایجاد شکاف در رسیدن به سلامت مالی افراد است؛ اما باعث ایجاد راه جدیدی برای دستیابی به سلامت مالی در نسل‌های آینده شده است.
در واقع ممکن است راه رسیدن به رفاه مالی نسبت به نسل‌های گذشته موانع بیشتری داشته باشد، اما شما نباید دلسرد شوید چون همچنان می‌توانید به سلامت مالی برسید. «با ما همراه باشید تا به سلامت به سلامت مالی برسید».
چگونه به سلامت مالی می‌رسیم؟
سلامت مالی متمایز از سواد مالی است؛ اگرچه از اصول سواد مالی وام گرفته شده است (مثل نحوه‌ی بودجه‌بندی، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک‌های مالی).
تمرکز مفهوم سلامت مالی، بر کاهش استرس در امور مالی شخصی و اطمینان از توانایی شخص برای انجام تعهدات مالی فعلی و آتی است.
زمانی به سلامت مالی می‌رسید که بتوانید تعهدات مالی فعلی خود را به طور کامل انجام دهید و در تحقق اهداف مالی آینده خود احساس امنیت داشته باشید. در عین حال در انتخاب‌های مالی فردی آزاد باشید، به نحوی که بتوانید از لذت‌های زندگی بهره ببرید.
برای سنجش میزان سلامت مالی خود به سوالات زیر جواب دهید:
- آیا از بودجه تعیینشده خود پیروی می‌کنید؟
- آیا در زمان همه‌گیری کرونا بودجه اضطراری داشتید؟
- آیا می‌توانید هزینه‌های شش ماه از زندگی عادی خود را در شرایط اضطراری پرداخت کنید؟
- آیا همه‌گیری کرونا باعث شد برای پس‌انداز و برنامه‌ریزی مالی اولویت بیشتری قائل شوید؟
- آیا می‌توانید بین بدهی خوب و بدهی بد تمایز قائل شوید؟
- آیا برای سرمایه‌گذاری از متخصصان مالی راهنمایی می‌گیرید؟
- آیا از برنامه‌ها و آموزش‌های مالی که توسط متخصصان مالی ایجاد شده است، استفاده می‌کنید؟
- چه نمره‌ای به سلامت مالی خود می‌دهید؟
عموما بین نحوه نگرش مردم به سلامت مالی خود و رفاه واقعی مالی، تفاوت زیادی وجود دارد. برای بازگشت به مسیر سلامت مالی و داشتن آینده‌ای امن‌تر، آموزش‌های ما را دنبال کنید. همچنین می‌توانید از متخصصان مجموعه ما برای برنامه‌ریزی مالی شخصی مشاوره بگیرید.
مسیر سلامت مالی
مسیر سلامت مالی چندین مرحله دارد، معمولاً به ترتیبی انجام می‌شود که به شما امکان می‌دهد امور مالی خود را در درازمدت سازماندهی و مدیریت کنید. با این حال، این جاده همیشه هموار نیست و مسیرهای زیادی برای رسیدن به ثبات مالی وجود دارد.
علاوه بر شناخت مسیر کلی سلامت مالی، باید برای موانع جاده‌ای که معمولا با افزایش سن و پیشرفت در طول زندگی‌تان ایجاد می‌شود، آماده باشید. با شناخت بهترین نقشه‌راه مخصوص خودتان، می‌توانید خیلی زود، خود را برای موفقیت آماده کنید.
رسیدگی به موانع دستیابی به سلامت مالی
موانع مالی در طول سال‌های کاری شما ظاهر می‌شود. علاوه بر شوک‌های درآمدی که می‌تواند اهداف مالی شما را ماه‌ها یا سال‌ها به عقب بیندازد، اولویت‌های مالی شما نیز در طول زمان تغییر می‌کند.
این عوامل می‌تواند شما را از انجام کارهایی مانند پایبندی به بودجه، پس‌انداز برای آینده یا برنامه‌ریزی برای بازنشستگی باز دارد.
گاهی اوقات شما باید مسیر خود را در کنار موانع مالی طی کنید. گاهی هم ممکن است مجبور شوید کمربند ایمنی خود را ببندید و از روی موانع جاده عبور کنید. در هر صورت اگر برنامه‌ای داشته باشید، مسیر خود را از بین موانع می‌یابید.
1. ذهنیت خود را کنترل کنید.
حفظ ذهنیت منعطف در مواجهه با موانع مالی نه تنها حیاتی است؛ بلکه یک برگ برنده است. وقتی با قبض‌های غیرمنتظره، بدهی یا از دست دادن شغل مواجه می‌شوید، داشتن احساس شکست یا خرد شدن آسان است، اما پرورش یک ذهنیت مثبت می‌تواند تمایز را ایجاد کند.
اول از همه بدانید که شکست‌ها یک تجربه عمومی و فراگیر هستند، نه یک تجربه شخصی. چالش‌های مالی بخشی از زندگی هر فرد است. به جای اینکه روی شکست‌ها تمرکز کنید، آن‌ها را به عنوان فرصت‌هایی برای رشد و یادگیری در نظر بگیرید.
این تغییر دیدگاه می‌تواند به شما قدرت دهد تا با ذهنیتی فعال با چالش‌ها برخورد کنید و به جای تسلیم شدن در برابر ناامیدی، به دنبال راه‌حل باشید.
یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی حفظ یک ذهنیت مالی سالم، تمرین شفقت به خود است. در مواقع سخت با خود مهربان باشید و به یاد داشته باشید که ارزش شما بسیار بالاتر از وضعیت مالی شماست.
از دوستان، خانواده یا مشاوران مالی که می‌توانند شما را راهنمایی و تشویق کنند، کمک بگیرید. به اشتراک گذاشتن چالش‌های خود، می‌تواند به کاهش فشار آن و دریافت دیدگاه‌های تازه کمک کند.
در نهایت، روی آنچه که می‌توانید کنترل داشته باشید، تمرکز کنید. ممکن است شرایط خارجی غیرقابل پیش‌بینی باشد، پاسخ و اقدامات شما در توان شماست.
اهداف مالی را به کارهای کوچکتر و قابل مدیریت تقسیم کنید و در طول مسیر، رسیدن به اهداف کوچک را جشن بگیرید؛ زیرا علاوه بر اینکه حس موفقیت ایجاد می‌کند، ذهنیت مثبت را نیز تقویت می‌کند و شما را به جلو سوق می‌دهد.
با برخورد درست با چالش‌ها، با نگرش مثبت، دلسوزی نسبت به خود، جستجوی حمایت از اطرافیان و تمرکز بر گام‌های عملی، نه تنها طوفان‌ها را به‌خوبی پشت سر می‌گذارید، بلکه مسیر خود را برای رفاه مالی بلندمدت هموار می‌کنید.
2. سطح آموزش مالی خود را بهتر کنید.
با آموزش مالی و سواد مالی می‌توانید سود سهام دریافت کنید و بتوانید زمان‌های سخت مالی خود را بهتر سپری کنید.
توانمند ساختن مردم برای مدیریت امور مالی روزانه خود که با بودجه‌بندی شروع و شامل رسیدگی و مدیریت بدهی‌ها می‌شود، می‌تواند به مردم کمک کند تا روی اهداف بلندمدت خود تمرکز کنند.
در کشورهای پیشرفته، تعداد زیادی از شرکت‌ها برنامه‌های آموزش مالی، سواد مالی و سلامت مالی را به عنوان بخشی از مزایای خود ارائه می‌دهند که برای نیروی کار امروزی مزیت محسوب می‌شود.
شرکت‌ها، سازمان‌های اجتماعی و سازمان‌های غیرانتفاعی نیز طیف گسترده‌ای از دوره‌های مدیریت مالی شخصی و دوره‌های سواد مالی را ارائه می‌دهند.
دوره‌های آنلاین رایگانی نیز وجود دارد که ممکن است با نیازهای شما مطابقت داشته باشد. برای دریافت دوره رایگان سواد مالی مجموعه ما وارد این لینک شوید.
3. هر چه زودتر روی آینده خود سرمایه‌گذاری کنید.
برای رسیدن به موفقیت مالی، روی آینده خود سرمایه‌گذاری کنید و خیلی زود این کار را شروع کنید. در واقع سرمایه‌گذاری، پرداخت به خود است؛ شما با سرمایه‌گذاری پول به خودتان پول می‌دهید.
بخشی از درآمدتان را مستقیم به حساب‌های سرمایه‌گذاری خود واریز کنید. وقتی به نداشتن آن پول عادت کنید، زندگی بسیار آسان‌تر می‌شود و به‌طور خودکار یاد می‌گیرید که با باقی‌مانده درآمد خود زندگی کنید.
اگر به دنبال پولی برای شروع سرمایه‌گذاری هستید، شاید به این دلیل است که به اندازه درآمدتان زندگی می‌کنید. با قدم‌های کوچک و آگاهانه شروع کنید، در طول زمان تغییرات چشمگیری ایجاد می‌کند.
سرمایه‌گذاری با مبلغ اندک نیز می‌تواند در طول سال‌ها جمع شود. بنابراین نترسید، از مبالغ کوچک شروع کنید و به تدریج با بهبود وضعیت مالی، سهم سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهید.
4. برای دوران بازنشستگی پس‌انداز کنید.
بیمه بازنشستگی، مثل داشتن شغلی است که هرگز از آن اخراج نمی‌شوید. بنابراین کار محتاطانه‌ای است، هرچند شما را ثروتمند نمی‌کند اما باعث ایجاد آرامش خاطر می‌شود.
اگر به طور متوسط در 60 سالگی بازنشسته شوید و سالم و متاهل باشید، به احتمال 50 درصد شما و همسرتان تا 80 سالگی زنده بمانید. بنابراین شما باید برای 20 سال بازنشستگی برنامه‌ریزی کنید.
برای برنامه بیمه بازنشستگی داشتن یک جریان درآمدی ثابت، بسیار مهم است.
جمع‌بندی
یکی از جنبه‌های کلیدی سلامت مالی، ایده صندوق پس‌انداز اضطراری است که نوعی آمادگی در برابر بلایا برای امور مالی شماست.
معمولا توصیه می‌شود که حدود سه تا شش ماه درآمد در یک حساب پس‌انداز اضطراری کنار گذاشته شود. اما این موضوع را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که این دستورالعمل برای بسیاری از خانواده‌ها در کشور ما چقدر غیرواقعی است.
اگر واقعیت‌ها را درنظر بگیریم، اکثر مردم ما، به اندازه درآمدشان زندگی می‌کنند. بنابراین اگر بودجه خانوار شما برای هزینه‌های ضروری زندگی شماست، واقعاً سخت است که پس‌انداز کنید.
فهمیدن اینکه دقیقاً چه مقدار باید پس‌انداز کنید (در واقع چقدر می‌توانید پس‌انداز کنید)، در تئوری آسان‌تر از عمل است. بنابراین هر مقدار که می‌توانید، در زمانی که می‌توانید، پس‌انداز کنند.
همچنین باید بدانید که ایجاد یک صندوق اضطراری، هدف یک‌شبه نیست. وقت بگذارید و پیشرفت تدریجی داشته باشید. بعد از گذشت 12 تا 18 ماه، از اینکه چقدر کنار گذاشته‌اید، تعجب خواهید کرد.
داشتن پس‌انداز هر چند اندک، بهتر از نداشتن آن است!
